Từ ngày 3 đến 7 tháng 11 năm 2025, thủ đô Nicosia của Cộng hòa Síp trở thành “trái tim của vũ trụ” khi đăng cai Hội nghị chuyên đề COSPAR lần thứ 6, một trong những sự kiện khoa học không gian danh giá nhất thế giới. Hội nghị được khai mạc bởi Nhà khoa học trưởng của Síp, Tiến sĩ Demetris Skourides, với chủ đề “Khám phá không gian 2025: Thách thức của nhân loại và các giải pháp thiên thể.”
Sự kiện được tổ chức dưới sự bảo trợ của Văn phòng Nhà khoa học trưởng và Quỹ Nghiên cứu và Đổi mới (RIF) – cơ quan tài trợ quốc gia, đánh dấu một bước ngoặt trong hành trình khẳng định vị thế của Síp như một trung tâm khoa học – công nghệ mới nổi ở khu vực Đông Địa Trung Hải.
Sân khấu của những bộ óc hàng đầu thế giới
Hội nghị quy tụ các nhà lãnh đạo và chuyên gia từ hơn 45 quốc gia và 90 tổ chức quốc tế, trong đó có sự góp mặt của NASA (Hoa Kỳ), ESA (Châu Âu), JAXA (Nhật Bản) và ISRO (Ấn Độ). Buổi khai mạc do Chủ tịch Tổ chức Thám hiểm Không gian Síp (CSEO) George Danos chủ trì, với sự hiện diện của 5 đại sứ, hơn 40 đại biểu cấp cao, 2 phi hành gia, cùng nhiều nhân vật tầm cỡ trong ngành công nghiệp không gian như Niklas Hedman – Tổng cố vấn COSPAR, John G. Reed – Nhà khoa học trưởng của United Launch Alliance, và Jean-Yves Le Gall – cựu Giám đốc điều hành Arianespace.
Trong diễn văn khai mạc, Tiến sĩ Skourides nhấn mạnh vai trò chiến lược của Síp:
“Hòn đảo này là ngã tư của ba châu lục – nơi lịch sử, văn hóa và khoa học giao hòa. Việc tổ chức một trong những hội nghị không gian quan trọng nhất thế giới tại đây không phải ngẫu nhiên, mà là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược của chúng tôi: biến Síp thành trung tâm khu vực về nghiên cứu, đổi mới và công nghệ cao.”
Chiến lược Không gian Quốc gia và tầm nhìn đến năm 2035
Theo Tiến sĩ Skourides, Chiến lược Không gian Quốc gia của Síp là một phần trong Tầm nhìn 2035, hướng đến xây dựng một nền kinh tế dựa trên tri thức, đổi mới và công nghệ tiên phong.
Văn phòng Nhà khoa học trưởng đóng vai trò “đầu tàu” trong việc hoạch định chính sách, thúc đẩy tài trợ, và mở rộng hợp tác quốc tế thông qua Quỹ Nghiên cứu và Đổi mới (RIF).
Một trong những dự án trọng điểm được công bố tại hội nghị là Trung tâm Nghiên cứu và Đổi mới Không gian Síp – C-SpaRC, cơ sở hạ tầng quốc gia trị giá 2,5 triệu euro, do RIF tài trợ và CSEO điều phối. C-SpaRC hợp tác cùng các tổ chức hàng đầu như NASA’s TRISH, Lockheed Martin, Đài quan sát địa vật lý Sodankylä (Phần Lan) và các viện nghiên cứu Síp, cung cấp cơ sở thử nghiệm, sản xuất và tạo mẫu nhanh cho công nghệ không gian.
“C-SpaRC là chương mới trong năng lực khoa học không gian của Síp,” Skourides nói. “Nó mở đường để quốc gia nhỏ bé này tham gia trực tiếp vào các sứ mệnh không gian của châu Âu và thế giới.”
Vệ tinh “Made in Cyprus” – bước tiến lịch sử năm 2026
Một trong những thông tin gây chú ý nhất tại hội nghị là việc Síp sẽ phóng vệ tinh đầu tiên do mình tự phát triển vào năm 2026, với sự hỗ trợ kỹ thuật từ NASA và COSPAR. Đây được xem là cột mốc mang tính biểu tượng, khẳng định năng lực sáng tạo của quốc gia Địa Trung Hải nhỏ bé này trong lĩnh vực công nghệ cao.
Bên cạnh đó, Skourides cũng tự hào nhắc đến hai thành tựu gần đây:
-
Năm 2023, Síp chính thức trở thành Thành viên liên kết của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA).
-
Năm 2024, quốc gia này ký kết Hiệp định Artemis với NASA, mở ra kỷ nguyên hợp tác quốc tế sâu rộng trong thám hiểm không gian.
Hiệp định Không gian Nicosia – dấu ấn ngoại giao khoa học
Phát biểu thay mặt Tổng thống Cộng hòa Síp, ông Georgios Komodromos, Quyền Thứ trưởng Bộ Nghiên cứu, Đổi mới và Chính sách số, chính thức công bố Hiệp định Không gian Nicosia – một sáng kiến mới nhằm thúc đẩy hợp tác toàn cầu trong lĩnh vực khoa học vũ trụ.
“Hiệp định Không gian Nicosia sẽ trở thành ví dụ điển hình của ngoại giao khoa học trong hành động – tăng cường hợp tác, xây dựng lòng tin và thúc đẩy hòa bình thông qua nỗ lực khoa học chung.”
Ông Komodromos cũng hé lộ rằng Síp sẽ đăng cai Ngày Không gian Liên minh Châu Âu vào năm 2026, trong nhiệm kỳ Chủ tịch Hội đồng EU – một minh chứng cho vai trò ngày càng lớn của đảo quốc trong cộng đồng khoa học châu Âu.
Các nhà khoa học toàn cầu ca ngợi vai trò của Síp
Giáo sư Pascale Ehrenfreund, Chủ tịch COSPAR, bày tỏ lòng biết ơn đối với Síp vì “sự hiếu khách và tầm nhìn khoa học đáng ngưỡng mộ”, đồng thời khẳng định sự kiện này “đánh dấu một tuần lễ trao đổi khoa học đầy hứng khởi và mang tính lịch sử”.
Đại diện Lockheed Martin, ông Eric Smith, ca ngợi tinh thần hợp tác quốc tế:
“Chúng tôi chế tạo phần cứng cho hành trình khám phá, nhưng chính khoa học – và các nhà khoa học – mới là động lực khiến mọi sứ mệnh trở nên khả thi.”
Trong khi đó, Nghị sĩ Châu Âu Costas Mavrides nhấn mạnh yếu tố địa chính trị của không gian, kêu gọi EU đầu tư mạnh mẽ hơn vào lĩnh vực này và đề xuất thành lập Trung tâm Quản lý Khủng hoảng châu Âu đặt tại Síp, nhằm xử lý các thách thức an ninh và khí hậu khu vực.
Síp – cầu nối chiến lược giữa Đông Địa Trung Hải và châu Âu
Ông Marios Tannousis, Tổng giám đốc Invest Cyprus, khẳng định Síp đang từng bước xây dựng một hệ sinh thái không gian quốc gia thông qua hợp tác và đầu tư toàn cầu. Các chuyến thăm chính thức gần đây của Tổng thống Cộng hòa Síp tới Hoa Kỳ đã mở rộng quan hệ với những trung tâm công nghệ hàng đầu thế giới.
“Không gian là một phần không thể tách rời trong chiến lược đổi mới và đầu tư của Síp,” ông Tannousis nói. “Chúng tôi muốn Síp trở thành chiếc cầu đáng tin cậy nối liền châu Âu, Trung Đông và Bắc Phi.”
Không gian cho mọi người – tinh thần của Nicosia 2025
Khép lại chương trình khai mạc, Tiến sĩ Skourides cùng các nhà lãnh đạo vũ trụ toàn cầu đã tham dự Diễn đàn bàn tròn cấp cao và buổi trò chuyện đặc biệt do Lockheed Martin tổ chức.
Tối 6 tháng 11, Lễ hội Khoa học Không gian Đường phố diễn ra tại quảng trường trung tâm Plateia Dimarchias, Nicosia, mời người dân gặp gỡ phi hành gia, trải nghiệm công nghệ và khám phá những kỳ quan của vũ trụ.
Thông điệp của sự kiện – và của chính Síp – được tóm gọn trong lời phát biểu đầy cảm hứng của Tiến sĩ Skourides:
“Không gian không thuộc về một quốc gia nào. Đó là biên giới chung của toàn nhân loại – nơi thể hiện tinh thần tò mò, kiên cường và niềm tin rằng ngay cả một quốc gia nhỏ bé cũng có thể đóng góp ý nghĩa vào hành trình vĩ đại của con người hướng tới những vì sao.”