Ủy viên Nghề cá châu Âu Costas Kadis cho biết rằng mối quan hệ gắn bó giữa Síp và hầu hết các quốc gia lân cận có thể trở thành đòn bẩy quan trọng giúp Liên minh châu Âu tăng tốc cuộc chiến chống đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không được kiểm soát (IUU) khi Síp chuẩn bị tiếp quản chức Chủ tịch luân phiên Hội đồng EU vào năm 2026.
Hội nghị Địa Trung Hải: Điểm hội tụ của nỗ lực khu vực
Phát biểu trước báo giới, ông Kadis cho biết trong nhiệm kỳ sáu tháng của mình, Síp dự kiến tổ chức một hội nghị thượng đỉnh không chính thức dành cho bộ trưởng phụ trách nghề cá của các quốc gia thành viên EU trong khu vực Địa Trung Hải cùng các nước láng giềng.
Mục tiêu trung tâm: thắt chặt hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm và thúc đẩy các giải pháp cụ thể để chấm dứt hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp – vấn nạn đang ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của ngư dân sở tại.
“Ngư dân của chúng tôi thường xuyên phản ánh rằng tàu cá từ các quốc gia không phải thành viên EU không tuân thủ các quy tắc trên biển,” ông nói. Không chỉ Síp, mà Croatia, Hy Lạp và Malta cũng ghi nhận tình trạng tương tự, tạo nên sức ép chung đòi hỏi hành động mạnh mẽ hơn từ cấp độ châu Âu.
Ngoại giao láng giềng – lợi thế chiến lược của Síp
Kadis nhấn mạnh rằng ngoại trừ một quốc gia “ai cũng biết là ai”, Síp có quan hệ rất tốt với tất cả các nước xung quanh. Đây chính là nền tảng giúp đảo quốc này có thể mở các kênh đối thoại thực chất, từ đó thuyết phục các đối tác ngoài EU tiếp nhận và áp dụng những thông lệ tốt mà châu Âu đang triển khai để chống IUU.
“Mục tiêu là phối hợp để tình trạng hỗn loạn ngoài khơi – nơi luật lệ không được tôn trọng – phải được hạn chế và cuối cùng chấm dứt,” ông nhấn mạnh.
Hồi sinh tinh thần MedFish4Ever
Trong bài phát biểu, Ủy viên Kadis nhắc đến Tuyên bố MedFish4Ever, văn kiện được ký tại Valletta năm 2017 dưới nhiệm kỳ Chủ tịch của Malta. Đây là bản cam kết mười năm nhằm bảo vệ nguồn tài nguyên cá Địa Trung Hải và củng cố sự bền vững kinh tế – sinh thái của khu vực.
Kadis bày tỏ hy vọng rằng vào năm 2027, khi Hy Lạp giữ chức Chủ tịch luân phiên, một tuyên bố MedFish4Ever mới sẽ được ký kết – phiên bản nâng cấp với trọng tâm kép:
-
Trấn áp mạnh hơn hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp
-
Thúc đẩy các mô hình khai thác bền vững hơn
Ông cho biết quá trình chuẩn bị cho tuyên bố này sẽ bắt đầu ngay trong nhiệm kỳ của Síp, như một “cú hích chính trị” cho tiến trình.
Di sản của Tuyên bố 2017
Văn kiện năm 2017 được ký bởi Ủy viên Karmenu Vella cùng tám quốc gia thành viên EU và năm nước không thuộc EU gồm Albania, Montenegro, Maroc, Tunisia và Thổ Nhĩ Kỳ. Khi đó, Vella mô tả khoảnh khắc ký kết là “một dấu mốc lịch sử”, bởi 13 quốc gia cùng EU đã thể hiện ý chí chính trị chung trong việc bảo vệ nghề cá Địa Trung Hải – trụ cột của kinh tế xanh và sự gắn kết xã hội trong khu vực.
Cơ chế “thẻ vàng – thẻ đỏ”: Áp lực để cải thiện
Ngoài đối thoại và tuyên bố chính trị, Kadis cũng đề cập đến công cụ mạnh tay mà EU đang sử dụng: hệ thống thẻ vàng và thẻ đỏ đối với các quốc gia bị cáo buộc làm ngơ trước hoạt động IUU.
-
Thẻ vàng: cảnh báo cuối cùng trước khi EU áp đặt biện pháp mạnh
-
Thẻ đỏ: đưa quốc gia đó vào danh sách “không hợp tác”, đồng thời cấm toàn bộ sản phẩm thủy sản của nước này vào thị trường EU
Đây được xem là “vũ khí pháp lý” giúp EU gây sức ép lên những quốc gia chưa tuân thủ đầy đủ quy tắc quản lý nghề cá quốc tế.
Nhìn chung, nhiệm kỳ của Síp mở ra cơ hội để EU và các nước Địa Trung Hải phối hợp chặt chẽ hơn trong việc kiểm soát IUU. Nếu các cam kết được triển khai đúng hướng, khu vực có thể tiến gần hơn tới một môi trường khai thác bền vững và minh bạch, bảo vệ cả nguồn lợi thủy sản lẫn sinh kế của cộng đồng ven biển.