Trong cuộc gặp Bộ trưởng Quốc phòng Hy Lạp Nikos Dendias tại Nicosia ngày 10/11, Tổng thống Nikos Christodoulides nhấn mạnh rằng việc Síp sắp đảm nhận chức Chủ tịch luân phiên Hội đồng Liên minh châu Âu (EU) sẽ mở ra “cơ hội vàng” để hai nước thúc đẩy hợp tác quốc phòng.
Phát biểu tại buổi đón tiếp Bộ trưởng Quốc phòng Hy Lạp Nikos Dendias tại Dinh Tổng thống, ông Christodoulides nhấn mạnh rằng nhiệm kỳ sáu tháng giữ chức chủ tịch của Síp “sẽ cho phép hai nước tìm cách mở rộng và củng cố hơn nữa các vấn đề về an ninh – quốc phòng không chỉ cho riêng Síp và Hy Lạp, mà còn cho toàn bộ không gian chiến lược của EU.”
Tổng thống Síp cho rằng, trong bối cảnh căng thẳng và các hành động khiêu khích của Thổ Nhĩ Kỳ vẫn tiếp diễn, việc tăng cường năng lực phòng thủ chung là điều đặc biệt cấp thiết. Ông khẳng định:
“Chúng ta đang sống trong một khu vực có tầm quan trọng địa chính trị đặc biệt, và đây là lúc Síp cùng Hy Lạp cần thể hiện vai trò trung tâm trong cấu trúc an ninh châu Âu.”
Síp và Hy Lạp cùng hưởng lợi từ chương trình quốc phòng “An toàn cho châu Âu”
Ông Christodoulides cũng đề cập đến chương trình “Hành động An ninh vì châu Âu” (SAFE) – công cụ mua sắm quốc phòng của EU, qua đó Síp đã đảm bảo được khoản tài trợ hơn 1 tỷ euro, trong khi Hy Lạp nhận được gần 788 triệu euro.
Mục tiêu của chương trình SAFE là củng cố công nghiệp quốc phòng châu Âu, giảm phụ thuộc vào các nhà cung cấp ngoài EU, đồng thời tăng cường khả năng phòng vệ trước các mối đe dọa an ninh mới nổi.
Sau cuộc gặp với người đồng cấp Síp Vasilis Palmas, Bộ trưởng Dendias cho biết hai bên đã tập trung thảo luận cách thức hợp tác trong khuôn khổ chương trình SAFE để nâng cao năng lực và hệ thống phòng thủ quốc gia, đồng thời bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mỗi nước.
“Chúng tôi coi việc hợp tác trong chương trình SAFE là điều hiển nhiên để tiếp tục củng cố nền tảng an ninh của cả hai quốc gia,” ông Palmas nhấn mạnh.
Đông Địa Trung Hải – trung tâm cạnh tranh địa chính trị mới
Phát biểu sau cuộc họp, ông Dendias cho biết cả hai bên đã “trao đổi quan điểm về bối cảnh địa chính trị đang thay đổi nhanh chóng và vô cùng phức tạp ở khu vực Đông Địa Trung Hải,” nơi nhiều lợi ích chiến lược – từ năng lượng, hàng hải đến quốc phòng – đang đan xen.
Ông nhận định chương trình SAFE “mang đến cơ hội thực sự để hai nước tăng cường hợp tác chiến lược, không chỉ trong phạm vi song phương mà còn trong cấu trúc phòng thủ chung của EU.”
Thổ Nhĩ Kỳ và câu chuyện “cửa đóng” với chương trình SAFE
Khi được hỏi về khả năng Thổ Nhĩ Kỳ tham gia chương trình SAFE, Bộ trưởng Dendias đáp rằng quy định của EU “rất rõ ràng và phức tạp”, được viết theo “ngôn ngữ đặc trưng của bộ máy quan liêu Brussels”, nhưng có điều khoản xác định rõ cách EU xử lý hợp đồng với các nước thứ ba.
Ông nhấn mạnh rằng chỉ những quốc gia không đe dọa an ninh của bất kỳ thành viên EU nào mới được tham gia chương trình này.
Quan điểm này cũng được củng cố bởi Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa, người trong chuyến thăm Síp hồi tháng 9 đã tuyên bố:
“SAFE mở cửa cho các quốc gia thứ ba, nhưng không dành cho những nước gây ra mối đe dọa đối với an ninh của bất kỳ thành viên EU nào.”
Hy Lạp: Không có đối thoại nếu “nguyên cớ chiến tranh” còn tồn tại
Tháng trước, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hy Lạp Lana Zochiou xác nhận Hy Lạp sẽ phủ quyết việc Thổ Nhĩ Kỳ tham gia chương trình SAFE trừ khi Ankara hủy bỏ nghị quyết của Quốc hội năm 1995, trong đó tuyên bố rằng nếu Hy Lạp mở rộng vùng lãnh hải trên biển Aegean vượt quá 12 hải lý, thì đó sẽ là “casus belli” – lý do phát động chiến tranh.
“Chừng nào nguyên cớ chiến tranh còn tồn tại, Hy Lạp sẽ không chấp nhận sự tham gia của Thổ Nhĩ Kỳ. Việc gỡ bỏ nguyên cớ này là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ cuộc thảo luận nào,” bà Zochiou khẳng định.
EU thống nhất bảo vệ giá trị và không gian châu Âu
Bộ trưởng Dendias kêu gọi các quốc gia EU “đoàn kết xung quanh nguyên tắc bảo vệ không chỉ lãnh thổ, mà còn giá trị, dân chủ và nhân quyền của châu Âu.”
Ông nhấn mạnh:
“Nếu có một quốc gia đe dọa chính Liên minh châu Âu, rõ ràng họ không thể tham gia vào cơ chế được xây dựng để chống lại những hành vi xâm lược ấy.”
Châu Âu tăng tốc củng cố năng lực quốc phòng nội khối
Chương trình SAFE là một phần trong gói 150 tỷ euro mà Ủy ban châu Âu phân bổ đầu năm nay để tăng cường năng lực quốc phòng cho 19 quốc gia thành viên, trong đó có Síp và Hy Lạp.
Trong bối cảnh chiến sự ở Ukraine và căng thẳng khu vực leo thang, EU đang nỗ lực thống nhất chiến lược quốc phòng tập thể, giảm sự phụ thuộc vào Mỹ và NATO, đồng thời củng cố khả năng tự vệ của châu Âu trước các thách thức an ninh mới.
Triển vọng: Síp – Hy Lạp trở thành trụ cột an ninh của khu vực
Với vị trí chiến lược nằm giữa ba châu lục và mối quan hệ đặc biệt với Hy Lạp, Síp đang từng bước trở thành “điểm tựa an ninh” của Đông Địa Trung Hải.
Nhiệm kỳ chủ tịch EU sắp tới sẽ là thời điểm Síp khẳng định vai trò của mình trong cấu trúc phòng thủ châu Âu, đồng thời mở ra cơ hội để nâng tầm hợp tác quốc phòng Síp – Hy Lạp lên cấp độ mới, gắn liền với mục tiêu chung về an ninh, ổn định và tự chủ chiến lược của EU.